سرما زدگي

تعريف سرما زدگي :

در اثر سرما .رطوبت . توقف هاي طولاني .تماس با فلزات .تماس با برف و يخ .پو شش نامناسب.كريستالهاي يخ در بين نسوج بافت و پوست ايجاد شده وباعث پاره شدن و سوراخ شدن بافت مي شود.و موجب از بين رفتن حيات سلول مي گردد.از دست دادن آب سلولها .عروق صدمه مي بينندجريان خون قطع شده. گلبول هاي قرمز . پلاكتها هم متصل مي شود و انسداد عروق ايجاد شده. بافت حيات خود را از دست مي دهد.

1-علل بروز سرما زدگي:

سرما ، باد ، رطوبت ، و خيس بودن لباسهاي زير، خستگي و ضعف كم خوابي و ضعف در بيماريها.. استفاده از داروهاي خواب آور در زمان بيماريها مثل سرما خوردگي ..كم آبي . بي آبي.. تماس با فلزات مثل باتوم و يا عينك باقاب فلزي يا ساعت و انگشتر..تماس با سنگ و يخ..ارتفاع بالا.. توقف در مسير ..فشار وارد بر عضو باعث مي گردد خون رساني عضو و اندام مربوط دچار اختلال گردد.

2- اعضاي حساس به سرمازدگي و يخ زدگي:

دستها، پاها بيشتر نوك انگشتان دست و پاشنه ها،بيني،گوشها،قسمت سطحي پوست وگردن،كمر،مچ دست،گونه و چانه،دستگاه تناسلي،چشم و حدقه چشم،

3-علايم شروع سرمازدگي :

درد موضعي ،پوست سفيد و كم رنگ مي شود.گزگز ..گرم كردن عضو همراه با درد مي باشد..كاهش حس سطحي و به تدريج حس عمقي پوست..بافت و عضو سرما زده به رنگ بنفش خاكستري و كبود در مي آيد.تاول ايجاد مي شود.زخم موضعي حواشي قسمت سرمازده..ادم و تورم ايجاد مي شود..درد و تورم..تاول ها بزرگ و حالت تهوع..بعد از سه هفته سياه شدن عضو

4- درمان در سرما زدگي:

برنامه صعود متوقف و بلافصله به پايين فرود بياييد.استراحت مطلق خصوصا در يخ زدگي پا..فشار ناشي از راه رفتن مانع خون رساني و اسيب بيشتر مي شود.كاهش فشار روي عضو يخ زده..همچون فشار كفش روي پا يا دستكش تنگ يا كوله، بار فرد سبك شود ..حمل فرد توسط قاطر يا وسيله نقليه..گرم كردن و استحمام روزانه با آب گرم 38 درجه..بالا نگهداشتن عضو يخ زده بالاتر از قلب.

5- همراه نداشتن عينك آفتابي باعث برف كوري مي شود.در يك برنامه براي شما حادثه ايجاد كند.حتما عينك آفتابي مناسب با قاب پلاستيكي همراه خود داشته باشيد.قاب آهني عينك سبب يخ زدگي چشمها و ساير اعضايي كه به آن متصل است مي گردد.لذا توصيه ميگردد انگشتر ، ساعت فلزي ، گردنبد ، و لوازمي كه از آهن با بدن تماس دارد را قبل از برنامه در بياوريد.

6- هيپو ترمي و اثرات كاهش آن :

علايم آن در دماهاي مختلف بر حسب سانتي گراد

1-  دماي 35 تا37 درجه لرز ..احساس سرما و رنگ پريدگي..نبض و تنفس تند..هوشياري كامل

2-  32 تا 35 درجه عدم لرزش..سفتي عضلات ..اضطراب

3-  30 تا 32 درجه خواب الودگي .. كاهش فشار خون..كاهش واكنش بدن..تيرگي شعور..گشادي مردمك چشم

4-  29 تا30 درجه اغما.. امكان ايست قلبي ..

5-   29 تا26 درجه مرگ حتمي است.

7-  اسيب هاي مرتبط با سرما :

هر يك هزار متر افزايش ارتفاع علاوه بر كاهش فشار و اكسيژن دما نيز شش ونيم درجه سردتر مي شود.آب بيش از هوا حرارت را جذب مي كند بنابراين خشك ماندن در سرما يك اصل است.لباس مرطوب و عرقي باعث اتلاف شديد حرارت بدن مي گردد..تبخير مكانيسم دفاع بدن در مقابل گرما و اتلاف حرارت بدن است.با پوشاندن دهان و بيني از اتلاف حرارت توسط تنفس جلوگيري بعمل اوريد.

8-   فيزيولوژي برخورد با سرما :

قدرت انسان با سرما كمتر از گرماست..مكانيسم دفاعي از دوبخش مجزاست..

1-  بخش قشري (پوست يا عضلات و اندامها )

2-  بخش مركزي (قلب. سيستم عصبي مركزي. ريه. كبداست)سيستم بدن حفظ درجه حرارت مركزي و حياتي بدن ، حتي به قيمت از دست رفتن بخش قشري است.

يك تجربه: براي اينكه بدن شما به سرما عادت كند سعي كنيد بعد از هر حمام رفتن حتما دوش اب سرد بگيريد اين امر سبب مي شود تا بدن شما كم كم به سرما عادت كرده و در مقابل سرما مقاومتر گردد.

9-   بدن انسان به ازاي هر متر مربع از سطح ، حدود 40 تا 60 كيلو كالري حرارت در هر ساعت توليد مي كند. حرارت بدن حدود 37 درجه حفظ مي شود. لرزيدن ، با انقباض عضله حرارت ايجاد مي کند.لرزيدن در دماي 32 تا 35 رخ مي دهد. انتقال خودكار و انقباض عروق محيطي خون سرد را به سمت اعضاي مركزي و مغز منتقل و بخش مركزي را سرد مي كند.

10- دو اختلال مهم ناشي از سرما هيپوترمي و يخ زدگي است.

هيپوترمي زماني : درجه حرارت مركزي بدن كمتر از 35 درجه برسد.و در تمام فصول حتي در تابستان بويژه در آب و هواي مرطوب و باد خيز ايجاد مي شود.

يخ زدگي : آسيب موضعي كه بخاطر اثر مستقيم سرماي زير صفر ايجاد مي شود.كه مايع موجود در سلولهاي پوستي و اطراف آن به بلورهاي يخ تبديل مي گردد.

11- هيپوترمي بر اساس شدت و وخامت به چهار دسته تقسيم مي شود:

1-    قريب الوقع در دماي 36 درجه

2-    خفيف در درماي 32 تا 35 درجه

3-    متوسط در دماي 32 تا 28 درجه

4-    شديد در دماي زير 28 در سا نتي گراد بدن

12- نشانه هاي هيپوترمي :

اولين نشانه ، احساس افزايش دما كه با لرز غير قابل كنترل همراهاست.روندهاي ذهني و فيزيكي مختل مي شود.احساس خستگي و بي حالي ،احساس خواب الودگي ،جهت يابي مختل مي گردد،در درجه حرارت پايين تر از 32 درجه احتمال بروز اغما وجود دارد.مهارت دستها مختل مي شود.گاهي اوقات مصدومين احساس گرماي كاذب گرماي شديد  مي کنند تا جايي كه لباس هاي خود را در مي آورند. 

13- علائم هيپوترمي :

پوست رنگ پريده و سيانوتيك .صورت پف الود و متورم .تنفس مصدوم كم.نبض به سختي لمس مي شود.ضربان قلب كم مي شود.گيجي و عدم وقوف به زمان و مكان و رفتار عجيبي پيدا مي كند. هوشياري ندارد.اندامها بي حس مي شود.بدون احساس در مي شود.حركات كند و ناهماهنگ هستند. عضلات سفت .مردمك چشم گشاد و ثابت . ممكن است ادم مغزي HACE پديدار شود.دچار كم آبي و حجم خون كم مي شود. خون ريز معده و مرگ باعث مي شود.

14- نحوه تشخيص درجات هيپوترمي :

قريب الوقع: درجه حرارت كمتر از 36 درجه ،فرد بر فعاليت خود مي افزايد تا خود را گرم كند.رنگ پريده و كرخت مي شود.ولي با افزايش لرز از بين مي رود وخستگي و علائم ضعف رفته رفته ظاهر مي گردد.

15- هيپوترمب خفيف :

درجه حرارت مركزي بدن كمتر از 35 درجه .لرز غير قابل كنترل و شديد.مصدوم هنوز هوشيار و به خودش كمك مي كند.حركاتش كاهش مي يابد. سرما درد و ناراحتي ايجاد مي شود.

16- هيپوترمي متوسط :

درجه حرارت مركزي بدن به 32 افت نموده لرزش متوقف .اختلال ذهني و بي تفاوتي ظاهر .تكلم كند و مبهم و نامفهموم مي شود.تنفس كاهش .خواب الودگي و رفتار عجيب و غريب پديدار مي شود.

17- هيپوترمي شديد:

درجه حرارت مركزي بدن تا 28 درجه وكمتر پايين مي ايد.پوست كاملا سرد و كبود .مصدوم كاملا بي حال مثل افراد مست. مصدوم مشكل خود راانكار مي كند.در مقابل كمك ديگران مقاومت مي كند.دچار اغما و زوال هوشياري شده و درنهايت مرگ.

18- پيشگيري هيپوترمي :

استفاده از پوشاك مناسب. قانون پوشاك اصل لايه لايه.پوشيدن لباس چند لايه نازك لباس، بر يك لايه ضخيم ارجحيت دارد از اتلاف حرارت جلوگيري مي كند.بسته به آب و هوا و سطح فعاليت مي توان به راحتي اين لايه ها را كم و زياد كرد.بهتر است اولين لايه از جنس كتان و نخي نباشد كه رطوبت را جذب كند.لباس پشمي مناسب نيست چرا كه طوبت را به خارج مي رانند و از سطح پوست حرارت را دور مي كند.جنس  هاي مثل پلي پروپيل .پلي استر.خوب است.اينها حرارت را حفظ مي كند. لايه خارجي بايد مقاوم در برابر باد و ترجيحا ضد آب باشد.

19-  لايه خارجي ضد باد و از جنسهاي گرتكس كه قابليت خروج يك طرفه رطوبت را دارد باشد.دو جوراب از جنس پلي پروپيلن بپوشيد. دستكش هاي ضد آب و ضد باد. دستكش هاي دو انگشتي بهتر از چهار انگشتي است.انگشتان در مجاورت هم گرمتر مي مانند.كلاه بپوشيد50 درصد حرارت بدن از سر خارج مي شود.پوتين خوب . آگاهي از اب و هواي منطقه.انتخاب سر گروه مجرب. اطلاع از علائم و نشانه اي اوليه و توانايي انجام سريع اقدامات مقتضي  را داشته باشيد.

20-درمان هيپوترمي :

1-    روش غير مستقيم (براي مصدوم سر پناه و پوشاك خشك بپوشانيد و منتظر گرم شدن خود بخود فرد بمانيد)

2-    روش مستقيم ( خارجي : استفاده از پتوهاي و بطريهاي آب گرم.جريان هواي گرم.دوش اب گرم 42 تا 45 درجه).( داخلي : غذا و نوشيدني گرم .استنشاق هواي گرم. گرم كردن بخش مركز بدن شامل قلب و مغز و قسمت هاي مركزي بدن مي باشد.)كه علت اصلي مرگ در هيپوترمي پايين امدن حرارت بخشي مركزي بدن كمتر از 25 درجه است.( نبايداندامهاي بيمار را قبل از بخش مركزي گرم شوند. بازگشت خون سرد به قلب باعث ظهور فيبريلاسيون مي گردد.بيمار بسيار ارام جابجا شود.فعاليت نكند.چرا كه خون سرد را به قلب منتقل و باعث ايست قلبي و افت دماي مركزي بدن ميشود.

3-    مصدوم بعد از گرم شدن تا زماني كه ذخيره انرژي و مايع وي جبران نشده نبايد به هواي سرد برگردد.يك فرد اسيب ديده كانديداي خوبي براي حمله هيپوترمي ديگر است.

21- خلاصه اقدامات اوليه :

فرد را به جانپناه ببريد.اتش برپاكنيد.نوشيدني گرم غير الكلي بنوشيد.لباس اضافي بپوشيد و لباسهاي خيس را از تنش خارج نماييد.سر و گردن را بپوشانيد.بخش مركزي را گرم كنيد.دست و پاي را مالش ندهيد ورزش و حركات بدني انجام ندهيد. از بطري گرم يا حوله گرم بر روي قسمتهاي سر .گردن.قفسه سينه.زير بغل و كشاله ران براي گرم كردن  بيمار استفاده كنيد

22-خلاصه اقدامات هيپوترمي شديد :

.راه هوايي مصدوم باز نماييد.در صورت بي هوشي فرد بدنش قادر به توليد گرما نيست.بايد لباس مصدوم را در اورده و يك فرد ديگر بعد از دراوردن لباسش دونفر در يك كيسه خواب قرار بگيرند و سپس روي هر دو را بپوشانيد تا مصدوم حرارت را از بدن فرد ديگر دريافت كند.تماس پوست به پوست در منطقه قفسه سينه و گردن موثر مي باشد.هواي گرم را به بيني و دهان بيمار بدميد.يا بخور به وي بدهيد.فرد را بيدار نگه داريد.بيمار قابل احياست او را تنها نگذاريد.

23- جمع بندي هيپوترمي :

درمان بايد براساس دانش و احتياط باشد.درمان غلط باعث ظهور عوارض بيشتر بجاي بهبود مي شود.اگر نتوانستيد سطح هيپوترمي را تشخيص دهيد بنا را بر هيپوترمي شديد بگذاريد.هرگز بيمار را به سرعت گرم نكنيد.هر روشي كه باعث گرم شدن سريع مصدوم در محل حادثه شود.منجر به بروز عوارض بيشتر و حتي مرگ مي گردد.

24- چرا مصرف الكل در فرد سرمازده و ارتفاع باعث كاهش افت دماي بيشتر در بدن و فرد مصدوم مي شود؟الكل باعث اختلال در سيستم مغزي مي گردد و ممكن است باعث سقوط از كوه گردد.دوم با مكانيسم اتساع عروقي حرارت بدن را 2 الي 30 درجه كاهش مي دهد و باعث سرما زدگي شديد تر مي شود.

25-مضرات مصرف الكل در ارتفاع :

سيستم عصبي .مغزي . گوارش . كليه و مجاري ادرار را مختل مي كند.كاهش تمركز و هوشياري .عدم تعادل كه باعث سقوط مي شود.افت فشارخون و قند خون كه باعث ناتواني در صعود و فرود مي گردد.الكل ادرار اور است و باعث دفع مايعات بدن مي شود.افزايش غلظت خون و خطرات بروز لخته هاي خوني در بافتهاي حساس و زمينه ساز سرما زدگي و يخ زدگي مي گردد. مصرف الكل درساعتهاي اوليه باعث گرما مي شود.ولي بعد از دو ساعت برعكس عمل مي كند.با بروز انبساط عروقي باعث  از دست دادن گرماي بدن و افت دما شده در زمستان بسيار خطرناك است.كاهش تعداد تنفس و اكسيژن گيري در ارتفاع و تشديد ارتفاع زدگي مي گردد.

26- اقدامات اوليه يخ زدگي :

گرم كردن ساده پوست به پوست .انتقال مصدوم به پناهگاه و خارج كردن لباس يا پوشش از روي ناحيه يخ زده.انتقال مصدوم با برانكارد .مالش ندادن اندام چون بلورهاي تيز يخ كه در داخل بافت قرار دارند بشدت ان را تخريب ميكند.تاول ها را نتراكانيد.گرم كردن با آب گرم حدود 30تا40 دقيقه .بعد از گرم كردن پوشاندن با مواد نرم . سبك خشك و ترجيحا استريل شده. اتل بستن عضو يا بي حركت كردن .گذاشتن پوشش كتاني بين انگشتان ، از ليج افتادن نسوج جلوگيري ميكند.